2023 Yılı Türkiye'de E-Ticaret Görünümü Raporu'ndan Uyarlama

2023 yılı, Türkiye'de e-ticaret sektörünün dinamik bir şekilde büyümeye devam ettiği ve dijital ticaretin ekonominin vazgeçilmez bir parçası haline geldiği bir yıl oldu. T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan "2023 Yılı Türkiye'de E-Ticaretin Görünümü Raporu," bu büyümeyi ve sektördeki gelişmeleri detaylı bir şekilde ele almaktadır. Bu yazı, söz konusu rapordan derlenen veriler ve analizlerle 2023 yılı Türkiye e-ticaret sektörünün genel görünümünü, gelecekteki beklentileri ve potansiyel fırsatları incelemektedir.

E-Ticaret Hacminin Genel Görünümü

1. E-Ticaretin Büyümesi ve Ekonomik Etkisi

2023 yılı itibarıyla Türkiye'de e-ticaret hacmi, bir önceki yıla göre %115,15 artarak 1,85 trilyon Türk lirasına (yaklaşık 77,89 milyar dolar) ulaşmıştır. E-ticaretin Türkiye'nin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı %6,8'e yükselmiştir. Bu oran, e-ticaretin ülke ekonomisi üzerindeki artan etkisini göstermektedir. Ticaret Bakanlığı'nın öngörülerine göre, 2024 yılında e-ticaret hacminin 3,4 trilyon Türk lirasına ve işlem sayısının da 6,67 milyar adede ulaşması beklenmektedir.

2. E-Ticaretin Genel ve Perakende Ticarete Oranı

E-ticaret hacminin genel ticaret hacmine oranı 2019 yılında %10,1 iken, 2023 yılında bu oran %20,3'e yükselmiştir. Perakende e-ticaret hacmi ise 2019 yılında 1,36 milyar adet iken, 2023 yılında 6,67 milyar adete ulaşmıştır. Bu artış, Türkiye'deki dijital dönüşümün ve tüketici alışkanlıklarının hızla değiştiğini göstermektedir.

Sektörel Dağılım ve Büyüme Oranları

1. Sektörlerin E-Ticaret Hacmindeki Payı

2023 yılında e-ticaret hacmi içinde en büyük paya sahip sektörler sırasıyla beyaz eşya ve küçük ev aletleri (233 milyar TL), elektronik (135 milyar TL), ve giyim, ayakkabı ve aksesuar (127 milyar TL) olmuştur. Mal ticareti, e-ticaret hacminin %51'ini oluştururken, hizmet ticareti %49'unu oluşturmaktadır. Kartlı işlem hacminin ise %63'ü mal ticaretinden, %37'si ise hizmet ticaretinden kaynaklanmaktadır.

2. Sektörlerin Reel Büyüme Oranları

Sektörel bazda incelendiğinde, 2023 yılında en yüksek reel büyüme oranı gösteren sektörler arasında beyaz eşya ve küçük ev aletleri, elektronik ve giyim, ayakkabı ve aksesuar sektörleri bulunmaktadır. Bu büyüme oranları, dijital alışverişin giderek daha fazla tercih edildiğini ve farklı sektörlerin e-ticaret platformlarına entegrasyonunu hızlandırdığını göstermektedir.

Bölgesel Dağılım ve E-Ticarete Uyum Endeksi

1. Bölgesel E-Ticaret Faaliyetleri

Türkiye genelinde e-ticaret faaliyetleri il bazında değerlendirildiğinde, İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya gibi büyük şehirlerin öne çıktığı görülmektedir. Bu iller, e-ticaret faaliyetlerinin yoğunlaştığı ve tüm sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerin bulunduğu bölgelerdir. En az e-ticaret faaliyetinin görüldüğü iller ise Kars, Tunceli, Bitlis, Hakkari ve Ardahan olmuştur.

2. E-Ticarete Uyum Endeksi

Ticaret Bakanlığı tarafından geliştirilen metodoloji sayesinde, illerin e-ticarete uyumuna ilişkin bir endeks oluşturulmuştur. Bu endeksin kriterleri arasında ilin e-ticaret satışlarının gayrisafi yurtiçi hasılaya oranı (e-GSYH), ilde e-ticaret faaliyetinde bulunan işletme sayısının o ildeki toplam işletme sayısına oranı, il bazındaki e-ticaret satışlarının ildeki e-ticaret alışlarını karşılama oranı ve ilde faaliyet gösteren e-ticaret işletmesi başına düşen e-ticaret satış hacmi bulunmaktadır. Bu kriterlere göre en yüksek uyum skoruna sahip iller sırasıyla İstanbul, Kayseri, Çorum, İzmir ve Kocaeli olmuştur.

E-Ticaret İşletmelerine İlişkin İstatistikler

1. İşletme Sayıları ve Dağılımı

2023 yılında Türkiye'de e-ticaret faaliyeti yürüten işletme sayısı 559.412'ye ulaşmıştır. Pazaryerlerinde e-ticaret faaliyeti yürüten işletme sayısı 540 bine yaklaşırken, kendi sitesinden veya mobil uygulamasından e-ticaret faaliyetinde bulunan ETBİS'e kayıtlı işletmelerin sayısı 35 bini aşmıştır. İşletmelerin büyük bir kısmı İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya gibi büyük şehirlerde yer almaktadır.

2. İşlem Sayıları ve Hacmi

E-ticaret işlem sayıları ve hacmi yıllara göre artış göstermektedir. 2023 yılında işlem sayısı bir önceki yıla göre %22,25 artarak 5,87 milyar adede ulaşmıştır. 2023 yılında en yüksek işlem yapılan dönem, kasım ayı kampanyalarının etkisiyle kasım ayı olmuştur. Kasım ayında e-ticaret hacmi yıl genelindeki aylık ortalamaların %50 üstünde seyretmiştir. En yüksek işlem yapılan günler ise 11 Kasım ve 24 Kasım (Öğretmenler Günü) olmuştur.

Tüketici Profili ve Alışveriş Davranışları

1. Yaşa Göre Alışveriş Dağılımı

E-ticaret harcamalarının yaşa göre dağılımında 25-36 yaş aralığı dikkat çekmektedir. 2023 yılında en fazla harcamayı 29 yaşındaki tüketiciler gerçekleştirmiştir. E-ticaret hacminin yarısından fazlasını bu yaş aralığındaki tüketicilerin yaptığı alışverişler oluşturmaktadır.

2. Alışveriş Saatleri ve Tercihler

E-ticaret harcamalarının saat aralıklarına göre dağılımına bakıldığında, %43 ile en fazla sayıda işlem 18:00-00:00 arasındaki 6 saatlik zaman diliminde gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, işlem sayısı ve işlem hacminin satış kanallarına göre dağılımına bakıldığında, mobil uygulamalardan yapılan alışverişler öne çıkmaktadır. Web, mobil web ve mobil uygulama şeklinde sınıflandırılan sipariş platformları arasında işlem sayısı bakımından %91; işlem tutarı bakımından ise %80 oranında mobil uygulama kullanılmıştır.

Kargo ve Lojistik

1. Kargo Teslim Süresi ve Gönderim Dağılımı

Türkiye genelinde ortalama kargo teslim süresi 46,2 saattir. Teslim edilemeyen kargo gönderilerine bakıldığında, ilk sebep %34,13 ile müşterinin gönderiyi kabul etmemesi, ikinci sebep ise %26,43 ile adreste bulunamama olarak belirlenmiştir. En az karşılaşılan sebep ise %1,2 ile hasarlı kargo olmuştur.

2. Kargo Gönderim ve Alım İstatistikleri

En yüksek sayıda kargo gönderimi yapan il %55,27 ile İstanbul olmuştur. İstanbul'u sırasıyla Kocaeli, Ankara, İzmir, Bursa ve Kayseri illeri takip etmiştir. En fazla kargo gönderimi yapan ilçeler arasında ise İstanbul'a bağlı Bağcılar ilçesi ilk sırada yer almıştır. En fazla sayıda kargo alan il %29,74 oranı ile yine İstanbul olmuştur. Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Kocaeli, İstanbul'u takip etmiştir. En yüksek sayıda kargo alan ilçe ise Ankara'ya bağlı Çankaya ilçesi olmuştur.

Ödeme Yöntemleri ve Güvenlik

1. Ödeme Yöntemlerinin Dağılımı

2023 yılında e-ticaret işlemlerinde en çok tercih edilen ödeme yöntemi, kredi kartı olmuştur. Kredi kartı ile yapılan işlemler, toplam e-ticaret hacminin %65,95'ini oluşturmaktadır. Diğer yaygın ödeme yöntemleri Havale/EFT ise (%27,66) ve kapıda ödeme (%6,39) bulunmaktadır. Ödeme yöntemlerindeki çeşitlilik, tüketicilerin farklı ödeme tercihlerini karşılayacak şekilde genişlemektedir. Kredi kartı ile ödeme yöntemlerinde işletmeler bankalar ile çalıştığı gibi birçok banka ile ortak çalışan ödeme kuruluşları ile de çalışmayı tercih etmiş ve ödeme kuruluşlarının 2023 yılında kartlı işlemlerdeki işlem adeti oranı %17,33 civarına ulaşmıştır.

2. Güvenlik ve 3D Secure Kullanımı

E-ticaret işlemlerinde güvenliğin sağlanması, tüketici güveninin artırılması açısından büyük önem taşımaktadır. 2023 yılında yapılan e-ticaret işlemlerinde 3D Secure kullanım oranı %70 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran, e-ticaret platformlarının güvenlik önlemlerine verdiği önemi ve tüketicilerin güvenli alışveriş yapma konusundaki bilinç düzeyini göstermektedir.

Gelecek Beklentiler ve Öngörüler

1. 2024 Yılı Öngörüleri

2024 yılına ilişkin öngörüler, e-ticaret sektörünün büyümeye devam edeceği yönündedir. 2024 yılında Türkiye'de e-ticaret hacminin 3,4 trilyon TL'ye ulaşması beklenmektedir. Ayrıca, genel e-ticaret hacminin 7 milyar adet, perakende e-ticaret hacminin ise 2 milyar adet seviyesine çıkacağı tahmin edilmektedir.

2. Dijital Dönüşüm ve Teknolojik Yenilikler

E-ticaret sektöründeki büyümenin devam etmesi, dijital dönüşüm ve teknolojik yeniliklerle yakından ilişkilidir. Özellikle yapay zeka, büyük veri analitiği ve blokzincir teknolojileri, e-ticaret sektöründe önemli yenilikler sunmaktadır. Bu teknolojiler, tüketici deneyimini iyileştirmek, operasyonel verimliliği artırmak ve güvenliği sağlamak için kullanılmaktadır.

3. Uluslararası Rekabet ve Yeni Pazarlara Açılım

Türkiye'nin e-ticaret sektörü, uluslararası rekabette de önemli bir konuma gelmektedir. Türk e-ticaret platformları, yurt dışı pazarlarına açılarak global arenada rekabet edebilir hale gelmektedir. Özellikle Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika pazarları, Türk e-ticaret işletmeleri için büyük potansiyel taşımaktadır. Bu pazarlar, Türk ürün ve hizmetlerinin daha geniş kitlelere ulaşmasını sağlamaktadır.

2023 yılı, Türkiye'de e-ticaret sektörünün büyüme ve dönüşüm yılı olarak öne çıkmaktadır. T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan "2023 Yılı Türkiye'de E-Ticaretin Görünümü Raporu," e-ticaretin ekonomik etkilerini, sektörel dağılımını ve gelecekteki beklentileri detaylı bir şekilde ortaya koymaktadır. E-ticaretin, dijital dönüşüm, teknolojik yenilikler ve uluslararası rekabet ile daha da büyüyeceği öngörülmektedir.